{1921-1995}

Getrouwd of niet getrouwd, dat was de kwestie

Een terugblik

In juni 2021, een eeuw na de oprichting van de Stichting Moederheil, ben ik met deze website gestart. De aanleiding hiervoor was dat er zo weinig informatie over Moederheil en Valkenhorst te vinden was.

De Stichting Moederheil, voortgekomen uit de Magdalenastichting (1915), werd opgericht in 1921 en ging in 1972 over in Valkenhorst.

Moederheil was een Rooms Katholieke instelling die door zusters (nonnen) werd gerund. Hier werd van grote aantallen jonge moeders (vaak nog tieners), direct na de bevalling de pasgeboren baby afgenomen. Maar ook volwassen vrouwen waren hiervan het slachtoffer. De reden hiervoor was dat de aanstaande moeders niet waren getrouwd. Dit feit was destijds sociaal gezien onacceptabel. Een ongehuwde moeder was een schande voor de familie. Naar de mening van de aanstaande moeder werd niet gevraagd. Zij had hierover niets te vertellen. Over de ongehuwde vader had overigens niemand het.

De ongehuwde zwangere vrouwen werden consequent “meisjes” genoemd, of ze nou volwassen waren of niet, en de vader werd betiteld als “verwekker” i.p.v. vader. Door de biologische ouders te stigmatiseren trachtte men te benadrukken dat zij geen van beiden, als ongehuwden, (psychisch) capabel waren om een kind op te voeden.

NB. De meeste mensen die zijn geboren in Moederheil en Valkenhorst beschikken niet over babyfoto’s van henzelf. Er is zoveel vraag naar foto’s. Heb je foto’s of herken je iemand op een of meer foto’s neem dan contact met mij op. Het zou mooi zijn om op die manier mensen een stukje van henzelf terug te geven.

De aanstaande moeders werden onder zware druk gezet door de kerk en hun directe omgeving om het kindje af te staan, want het paste niet in het klassiek christelijke beeld volgens de Katholieke leer van Rome, van hoe de samenstelling van een gezin “behoort” te zijn. Hierdoor was een ongehuwde zwangerschap onacceptabel voor de maatschappij en voor velen van hen was het scheiden van moeder en kind de enige “juiste” uitweg om geaccepteerd te blijven binnen de eigen familie en hun sociale leven. Slechts in beperkte mate kwamen de aanstaande moeders hier vrijwillig.
Later werd de instelling gerund door niet-geestelijken.

Het trauma voor de moeders en kinderen, dat het gevolg was van dit wrede beleid, drukt tot op de dag van vandaag nog een grote stempel op het leven van vele tienduizenden mensen in Nederland. Velen hebben deze traumatische ervaring verdrongen uit hun geheugen.

De vergeten wanhoop

Valkenhorst

Vanaf 1972 werd de naamswijziging Valkenhorst doorgevoerd. Op dat moment verbleven en bevielen er nog heel wat ongehuwde moeders en ook zij moesten onder dwang hun kindje afstaan. Valkenhorst was (ook) een kraamkliniek voor gehuwde moeders welke diende als legitimatie voor minder ‘legitieme’ praktijken.
Als kraamkliniek en opvanghuis kreeg Valkenhorst uiteindelijk een veel beter imago en door de veranderende maatschappij konden ongetrouwde moeders steeds vaker hun kindje behouden. Maar ondanks dat de instelling in 1995 haar deuren sloot zijn de consequenties voor hen die daar van elkaar zijn gescheiden nog steeds voelbaar. 

Je moeder kon niet voor je zorgen

Doel van de website

Er zijn verschillende organisaties en instellingen met informatie over Moederheil en Valkenhorst, maar doordat elke organisatie haar eigen verhaal te vertellen heeft is de informatie nogal erg versnipperd. Met dit particuliere initiatief voor deze website over Moederheil wil ik hier verandering in brengen.
De opzet van deze website is het bieden van een centrale informatiebron voor de (inmiddels senior volwassen) kinderen die destijds in Moederheil en Valkenhorst geboren zijn, hun biologische familie en belangstellenden. Enerzijds door de bestaande online bronnen te bundelen en anderzijds door informatie aan te bieden welke tot op heden nog niet eerder beschikbaar is geweest.  
Tevens is hier veel gerelateerde algemene informatie te vinden die betrekking heeft op de gedwongen afstand van kinderen in heel Nederland. Van Afstand tot Zoektocht en alles wat hiermee te maken heeft.

Feitelijk was dit niets minder dan gelegitimeerde kinderhandel, met als doel het verkrijgen van baby’s voor adopties.

Lucas Verberne

Het primaire thema van deze website is de functie van Moederheil als doorgangshuis. En dan met name dat de veelal jonge moeders, onder sociale druk, werden gedwongen om hun baby’s af te staan. Door de moeders onder zware psychische druk te zetten om hun kindjes af te staan had men een efficiënte manier gevonden om aan de groeiende vraag naar adoptiekinderen te kunnen voldoen. De wijze waarop dit gebeurde is voor veel moeders ronduit traumatisch geweest. De wanhoop en het leed van deze zeer jonge moeders is altijd een irrelevant facet geweest in het adoptietraject. Hier was gewoon geen aandacht voor, net zoals het gehele proces voorafgaande aan adopties. Er werd niet over gesproken en dus bestond het niet.
De overige functies van het tehuis zullen eveneens aan bod komen zij het in beperktere mate. Er wordt onderscheid gemaakt tussen doorgangshuis, kraamkliniek en opvanghuis. Daarnaast is er aandacht voor de belangen die er spelen in het afstand- en adoptietraject.

Je weet niet wat je kapot maakt als je op zoek gaat

Er is een toenemende vraag, vanuit afstandskinderen en -ouders, naar antwoorden. De afgestane baby’s hebben de middelbare leeftijd al enige tijd bereikt en kijken terug op hun verleden en dan met name de periode dat men werd afgestaan en men al dan niet werd geadopteerd. Men zoekt contact met lotgenoten, tracht familiebanden te herstellen of men wil in contact komen met de toenmalige verzorgers. Ook is men benieuwd wat er zich destijds daadwerkelijk afspeelde binnen Moederheil. De nadruk hier ligt op wat het afgestaan zijn of het afstand doen van je kind met mensen doet. 
Ik wil alle relevante informatie openbaar maken om hierin te kunnen voorzien.

Enquête

Om een beter beeld te krijgen van wat er bij de betrokkenen speelt met betrekking tot afstand en adoptie nodig ik je graag uit om deel te nemen aan de enquête Afstand & Adoptie.

_{(c) VPRO – Podcast – OVT – 11 maart 2018 – Het spoor terug: Moederheil}

Voorwaarden voor registratie

Een band of relatie met Moederheil of Valkenhorst, afstand of adoptie, direct of indirect is gewenst om je te kunnen registreren op Moederheil.nl. Dus familie direct of indirect, afstand- en adoptieouders, oud-personeel, studenten, theatermakers en media zijn van harte welkom, mits er een relatie is met Moederheil of Valkenhorst.
Het is daarnaast ook mogelijk om een gastlidmaatschap aan te vragen. Graag je motivatie toelichten tijdens het registratieproces.

NB. Door je te registreren accepteer je de voorwaarden van het protocol.

Lucas Verberne

Beheerder en initiatiefnemer van:
_{Moederheil.nl (website), 16 juni, 2021
Adoptie, mijn geheim (besloten Facebook groep), 14 februari, 2020
Moederheil/Valkenhorst (besloten Facebook groep), 23 oktober, 2019
Moederheil (openbare pagina Facebook), 8 november, 2018}

Foto bovenzijde pagina: Ingang “meisjes” Moederheil, Breda