Column: Eugenie Bij Het Verborgen Verleden Van Floortje Dessing

Floortje Dessing in “Verborgen Verleden” met Eugénie Smits van Waesberghe

Het is best wel gek als je daar op deze leeftijd achter komt.’ Zo reageert Floortje Dessing (1970) tijdens de uitzending van de NTR-serie Verborgen Verleden op 28 maart 2022, als ze de bevestiging krijgt van een jarenlang vermoeden over de identiteit van haar eerste grootvader. Haar grootmoeder Toos is in 1939 van de moeder van Floortje bevallen op de gesloten afdeling voor ongehuwd zwangere meisjes en vrouwen in kraamkliniek Moederheil te Breda. Deze kliniek was vanaf eind jaren ’20 van de vorige eeuw in een imposant gebouw gevestigd aan de Valkenierslaan in Ginneken. Aan de voorkant zag het eruit als een chique verloskundige kliniek. Dat was met opzet zo gedaan want zo kon de aanwas van Brabantse RK families worden gepromoot. Vanwege de opbrengst die de reguliere kraamafdeling genereerde, kon de schoorsteen roken. Van de ‘opvang’ van ongehuwd zwangere meisjes en vrouwen kon de instelling namelijk niet rondkomen. Sterker nog,  het bisdom van Breda weigerde dat onderdeel te financieren, want er rustte een zware zonde op ‘deze’ vrouwen. Overigens zijn er nog steeds hardnekkige geruchten over zwijggeld dat in een onbekend aantal gevallen is aangenomen om ongelukjes liefst voor altijd weg te poetsen. De Kleine zusters van de Heilige Sint-Jozef tekenden destijds alles tot in detail op maar de boeken lijken vooralsnog ‘verdwenen’. 

Over de verwekker vind je zeker voor WO II niet of nauwelijks iets terug in de – door de Fiom beheerde – archieven. Oma Toos kreeg in de instelling zoals de meeste ongehuwd zwangere  ‘meisjes’, een schuilnaam. Dit zie je niet terug in de reportage. Je kunt ook niet alles in een uitzending van 50 minuten meenemen. Toch vind ik het belangrijk om vanaf deze plek nog eens te benadrukken dat de manier waarop er met onbedoelde zwangerschap werd omgegaan, kon uitmonden in flagrante mensenrechtenschendingen op het niveau van zowel de moeder als het kind. Veel moeders waren zelf (in ieder geval voor de wet) nog een kind. Het gebeurde door heel Nederland binnen alle zuilen en daarbuiten. Met als doel om een potentiële schande weg te poetsen die in een patriarchale samenleving (uitgaande van witte confessionele mannenmacht) volledig bij de vrouw werd gelegd. De meeste mensen wisten het niet, deden alsof ze niet wisten dat het bestond of vonden het normaal. ‘Dat ging nu eenmaal zo.’ Het morele kompas was ver te zoeken (enkelingen zoals Aletta Jacobs daargelaten) en daar kan ik me nog steeds over verbazen.  

Vrouwen die met hun gezin in- of rond Breda woonden, konden in Moederheil van hun kind bevallen en meestal bleven ze er dan nog een dag of tien voor hun herstel. Dat zie je in de aflevering van Verborgen Verleden met Floortje Dessing ook terug in het dossier van Lina, Floortjes moeder, die in de zomer van 1939 in Moederheil ter wereld kwam. De registratie van de gegevens over groei, gewicht ed. van de kleine Lina stopt na 10 dagen. De kans is groot dat het babymeisje ergens in de weken nadien naar een pleeggezin  in de buurt van Haarlem is overgeplaatst. Ondanks de herhaalde erkenning door eerste moeder Toos, die de ouderlijke macht behield, zou Floortjes’ moeder altijd bij haar pleegouders blijven, ver weg van haar geboortegrond. Het feit dat oma Toos toestemming voor het huwelijk van haar dochter in 1963 gevraagd moest worden, vormt het bewijs. Het beeld van de eerste moeder die achterin de kerk staat bij het huwelijk van haar eerste kind, wordt in de uitzending door een zekere bril bekeken. ‘En zij zag dat het goed was’. Ik snap vanuit zowel de makers als Floortje zelf, de ontroering en het sentiment. Het bijna filmische beeld. Tegelijkertijd ben ik van mening dat romantisering niet op zijn plek is. Vandaar dat ik in het gesprek met Floortje uitdrukkelijk haar opmerking over het weggegeven kind reageer. En ja, ik houd me in want ik zit daar als deskundige en niet als moraalridder. 

Het is belangrijk dat we ons realiseren dat meisjes en jonge vrouwen die buiten het traditionele huwelijk met een man, van hun lichaam en dat van een man willen genieten en die hun seksualiteit gaan ontdekken (net zoals jongens en jongemannen dat ook doen) én daardoor zwanger raakt, eeuwenlang zijn verketterd en veroordeeld. In de vorige eeuw leidde het ertoe dat duizenden moeders en kinderen definitief van elkaar werden gescheiden en dat hiertoe onder andere (staats)ontvoering en identiteitsvervalsing werden aangewend. Het heeft niets van doen met kinderbescherming. Een kind bescherm je juist door de moeder te beschermen zodat zij met haar kind kan zijn. Dat moet altijd het uitgangspunt zijn. Hoe hardleers de mensheid is, laten de gevolgen van de Toeslagenaffaire zien. Naast torenhoge schulden en financiële zorgen als gevolg van discriminatie en dubieuze framing, zijn ouders hun kinderen verloren. Alsof je een slechte ouder bent als je weinig geld hebt of erger nog, in armoede moet leven. En dan lees ik vandaag het woord ‘adoptie’ en hoor over naamswijzigingen in relatie tot uit huis geplaatste kinderen van gedupeerde ouders. Wat mij betreft zou onafhankelijk toezicht op de betrokken instanties geen gek idee zijn. Vanaf gisteren als het kan. Mariëtte Hamer kan dit dossier er best bij pakken naast de Aanpak Grensoverschrijdend gedrag. Dan heb je in ieder geval een beginnetje en dat is nog altijd meer dan zeggen dat het heel erg is wat er is gebeurd. Dat volstaat niet. Bij lange niet.
Nu minister van Rechtsbescherming Frank Weerwind nog. Een D66’er. We zagen dat zijn voorganger Sander Dekker en diens ambtenaren veel moeite hebben om zich aan gemaakte afspraken en toezeggingen te houden. Er had allang een onafhankelijke onderzoekscommissie moeten zijn benoemd om het gestaakte landelijke onderzoek naar binnenlandse afstand en adoptie opnieuw op te tuigen. Ik vraag me af of Weerwind & Co beseffen hoe respectloos deze nalatigheid is. Het antwoord laat zich raden.

Kijk hier de aflevering terug via NPO start.

0 0 stemmen
Artikel waardering
Abonneer
Laat het weten als er
1 Reactie
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Karin Ramaker
2 jaren geleden

Ook ik kreeg een ander gevoel bij het beeld van de biologische moeder die in de kerk toeziet op het huwelijk van de dochter die zij nooit heeft mogen omhelzen en spreken. Ik werd er verdrietig van. Wat een drama.
mvg, Karin Ramaker.